انواع قراردادهای قابل معامله در بورس کالا:
هم اکنون معاملات در دو بخش فیزیکی و مشتقات صورت می گیرد:
بخش فیزیکی:
در بخش فیزیکی، سه نوع قرارداد برای مبادلات در نظر گرفته شده است که عبارتند از:
- قرارداد نقدی (spot): در این قرارداد، خریدار می‌بایست کل مبلغ قرارداد را به علاوه کارمزد کارگزار به صورت نقد پرداخت کند و فروشنده نیز می بایست حداکثر ظرف سه روز، کالای مورد معامله را به خریدار تحویل دهد.
- قرارداد سلف (forward): در این قرارداد، کل مبلغ در زمان انجام معامله توسط خریدار پرداخت می گردد و فروشنده متعهد می شود در تاریخ مشخص و زمان معین به خریدار تحویل دهد.
- قرارداد نسیه(credits): قراردادی است که کالا به صورت فوری به خریدار تحویل داده می شود و بهای آن در تاریخ سررسید به فروشنده پرداخت می گردد.
بخش مشتقات:
بورس کالا به منظور عملیاتی کردن یکی از کارکردهای اصلی خود یعنی پوشش ریسک و جذب سرمایه‌گذاران از همان ابتدای تاسیس، راه اندازی قراردادهای مشتق کالایی را در دستور کار قرار داد که این مهم سرانجام در پاییز سال 87 به ثمر نشست و نخستین قرارداد آتی معاملات سکه طلا در بورس کالای ایران به ثبت رسید. از آن زمان قراردادهای آتی بورس کالا با سرعت بسیار چشمگیری توسعه پیدا کرده است. همچنین در این بخش مطالعات و اقدامات اجرایی قراردادهای اختیار معامله نیز به اتمام رسیده و با دریافت مجوزهای لازم راه‌اندازی این قراردادها نیز در دستور کار بورس کالا قرار گرفته است.
- قرارداد آتی (futures): قراردادی است که بر اساس آن فروشنده متعهد می شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمت مشخص بفروشد و در مقابل، طرف دیگر قرارداد متعهد می شود همان کالا با همان مشخصات را در سررسید معین بخرد و برای اینکه هر دو طرف به تعهدات خود عمل کنند باید مبلغی را به عنوان وجه تضمین اولیه نزد اتاق پایاپای بگذارند که متناسب با تغییرات قیمت آتی باید این وجه تضمین اولیه را تعدیل کنند.
- قرارداد اختیار معامله (options): این قرارداد شامل قرارداد اختیار خرید و قرارداد اختیار فروش می شود كه كار مطالعاتي و طراحي اين قراردادها نيز در حال اتمام است و راه اندازي آن در برنام ههاي توسعها ي بورس قرار دارد:
2- 1 قرارداد اختیار خرید: قراردادي است كه به موجب آن عرضه كننده كالا، حق خريد مقدار معيني از كالاي مورد نظر و منطبق با استاندارد بورس را در زمان معين و با قيمت مشخص به طرف قرارداد مصالحه مي نمايد، بدون آنكه طرف ديگر ملزم به خريد آن باشد.
2-2 قرارداد اختیار فروش: قراردادي است كه به عنوان شرط ضمن عقد لازم كه به موجب آن یک طرف قرارداد (خريدار) حق فروش مقدار معيني از كالاي مورد نظر و منطبق با استاندارد بورس را در زمان معين و با قيمت مشخص با طرف ديگر مصالحه مي نمايد بدون آنكه طرف ديگر(فروشنده) ملزم به فروش آن باشد.
مراحل خرید در بورس کالای ایران:
به طور كلي مراحل خرید در بورس کالای ایران به شرح ذیل می باشد:
- از آنجايي كه تمام بورس هاي دنيا ، كارگزار محور هستند لذا در هيچ بورسي امكان معامله مستقل براي خریداران یا فروشندگان وجود ندارد و حتما مي بايست هرگونه خريد يا فروش از طريق یک كارگزار صورت گيرد و به همين دليل اولين اقدام هر معامله‌گر در بورس، انتخاب كارگزار است.
- تكميل فرم ثبت سفارش نزد كارگزار همراه با پيشنهاد قيمت و دریافت کد معاملاتی
- واريز حداقل سپرده مورد نياز معامله به حساب كارگزار نزد اتاق پاياپاي
- ا نتقال سفارش مشتري به تالار معاملات توسط كارگزار
- شركت در حراج توسط كارگزار و ا نجام معامله در تالار
- واريز باقيمانده وجه معامله پس از كسر سپرد‌ه‌ها به حساب كارگزار نزد اتاق پاياپاي
- تسويه اسنادي معاملات در اتاق پاياپاي و صدور ا سناد معاملاتي
- تسويه مالي معاملات درا تاق پاياپاي
- نقل وا نتقال وجوه پس از كسر هزينه ها به حساب معامله گران از طريق حساب بانكي