شرکت‌های آلمانی به صف
جولیو نتو
معاون مدیر کل تجارت و خدمات خارجی، اتاق بازرگانی صنایع و تجارت آلمان
ما مطمئن هستیم که بعد از لغو تحریم‌ها، تجارت بین آلمان و ایران بهبود خواهد یافت. ایالت بادن-وورتمبرگ در آلمان، سال‌ها است که با ایران تجارت دو جانبه داشته و فرصت‌های سرمایه‌گذاری به‌خصوص در بخش خودرو و ماشین‌آلات، بسیار است. استراتژی ورود شرکت‌های آلمانی به بازار ایران این چنین است که شرکت‌ها با سرمایه‌گذاری مستقیم شروع به فعالیت نمی‌کنند، بلکه با تجارت شروع به کار می‌کنند، به‌خصوص اگر این شرکت‌ها در مقیاس کوچک و متوسط باشند همچون 95 درصد شرکت‌های آلمانی. برای شرکت‌های بزرگ، سرمایه‌گذاری در صورت مساعد بودن شرایط، ممکن است فقط یک گزینه باشد. من گمان می‌کنم که سرمایه‌گذاری در بخش نفت و پتروشیمی و خودروسازی جزو اولین بخش‌هایی است که به سرعت پیشرفت می‌کنند.
اگر بخواهم ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری در ایران را با کشورهای مشابه مقایسه کنم، باید بگویم جواب دادن به این سوال سخت است، از آنجا که باید دید ایران را با چه کشوری مقایسه می‌کنید. فرصت‌ها در ایران بسیار متنوع هستند و بخش صنعت نیاز دارد که وسایل و تجهیزات مدرن و به روز شده‌ای داشته باشد تا در بازارهای جهانی بتواند با سایر کشور‌ها رقابت کند و این موضوع برای بخش‌های دیگر نیز صادق است؛ بنابراین من شانس حضور شرکت‌های آلمانی را در تمامی بخش‌ها یکسان می‌بینم. در خصوص مشکلات پیش‌روی سرمایه‌گذاران خارجی هم باید بگویم مشکلات ممکن است بر سر مسائلی از جمله بوروکراسی، معیارهای متفاوت و تفاوت‌های فرهنگی باشد.
برای سهولت ورود سرمایه‌گذاران خارجی، قوانین سرمایه‌گذاری و روند‌ها باید تا آنجا که ممکن است تسهیل شود و فرآیندها شفاف باشند. بهترین راه، سپردن این فرآیند به دستان کسانی است که سرمایه‌گذار را در این راه کمک و هدایت کنند. در حال حاضر بسیای از کشور‌ها این خدمات را برای سرمایه‌گذار خارجی فراهم می‌آورند. آلمان و ایالت بادن-وورتمبرگ جایگاهی بین‌المللی در خصوص صادرات به ایران دارند و من از پتانسیل کالاهای مصرفی که از ایران می‌توانیم وارد کنیم، اطلاعی ندارم (به جز پسته). اما مطمئن هستم که می‌توانیم نفت، مشتقات نفت، محصولات صنعتی و کالاهای واسطه‌ای را برای صنعت خودرو از ایران وارد کنیم. ما اکنون این محصولات را از کشورهای بسیاری وارد می‌کنیم و این مساله بستگی به کیفیت، قیمت و امکانات حمل و نقل دارد.
دو سناریو برای ایران
هنری اسمیت
مشاور کنترل ریسک در بازارهای خاورمیانه
اگر شما علاقه‌مند به مسائل سیاسی یا تجاری در خاورمیانه باشید، احتمالا نظری در خصوص توافق صورت گرفته اخیر و نقش آن در سایر کشور‌ها خواهید داشت. احتمالا شنیده‌اید که مردم با صدای بلند سوال می‌کنند که چقدر این توافق مهم است و چه پیامد‌هایی بر دیپلماسی و امنیت خاورمیانه خواهد داشت. اما وقتی صحبت از کسب‌و‌کار می‌شود بحث و جدال‌ها خاموش می‌شود. تجار ازتمامی کشور‌ها از ایران به‌عنوان «تغییردهنده بازی» و «اولویت استراتژیک» یاد می‌کنند. اگر بگویم که گشایش در‌های سرمایه‌گذاری ایران مشابه وضعیت سرمایه‌گذاری بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و میانمار است، اغراق نکرده‌ام اما یکسری عوامل مانند ویژگی‌های جمعیت‌شناختی، منابع طبیعی، جغرافیا و دیپلماسی در این کشور‌ها متفاوت است.
ریسک سرمایه‌گذاری در ایران همواره برای تجار محل سوال بوده است و بر همین اساس، سرمایه‌گذاران با کمی احتیاط در مورد زمان و نحوه ورودشان به بازار ایران تصمیم می‌گیرند. سرمایه‌گذاران با ریسک‌های متفاوتی در ایران روبه‌رو هستند، از جمله ریسک‌های سیاسی، پیچیدگی‌های قوانین و نگرانی از فساد. به همین خاطر است که باوجود شوق سرمایه‌گذاران برای آغاز فعالیت خود در ایران، همه سرمایه‌گذاران به این بازار وارد نمی‌شوند.
من برای ایران دو سناریو در نظر گرفته‌ام. سناریوی اول، ایران کشوری با فرصت تجاری بسیار و سناریوی دوم ایران کشوری که کسب‌و‌کار در آن با ریسک همراه است. بنابراین عاقلانه به نظر می‌رسد که تیم سرمایه‌گذاری خارجی را یک تیم مدیریت ریسک همراهی کند تا بتواند در خصوص اینکه این شرکت‌ها کی و چگونه وارد ایران شوند، تصمیم‌گیری کنند. با کمک مدیریت ریسک، ایران می‌تواند از ابتدا استراتژی‌های خود را از نو تنظیم کند و این امر باعث خواهد شد تا ذی‌نفعان داخلی و خارجی مطمئن شوند که نه تنها اقداماتی پیشگیرانه در برابر ریسک‌های احتمالی انجام داده‌اند بلکه حتی مسائل پیش‌بینی نشده آینده را هم تحت کنترل قرار می‌دهند. شرکتی را در نظر بگیرید که به دنبال مشارکت در کسب‌و‌کار با ایران است. این شریک مطابق همه معیارهای تجاری و ضوابط و شرایط، آماده امضای قرارداد است. اما صبر کنید آیا کسی ریسک‌های سرمایه‌گذاری آن شرکت را کنترل کرده است؟ شرکت‌ها هنگام سرمایه‌گذاری باید به این مسائل واقف باشند تا به راه حل‌های اورژانسی اکتفا نکنند.
بانک‌ها، برنده دوران پسا تحریم
مارک موبیوس
مدیر عامل گروه بازارهای تمپلتون
بسیاری از سرمایه‌گذاران از فرصت به دست آمده بسیار خوشحال هستند. پتانسیل ورود سرمایه‌گذاری از سراسر دنیا به ایران به معنای توسعه اقتصادی نه تنها در ایران بلکه در منطقه است و این موضوع به کاهش تنش‌های سیاسی نیز کمک کرده است. بورس تهران 400 شرکت ثبت شده و بازار سرمایه‌ای به ارزش 100 میلیارد دلار دارد. ما در ایران از شرکت‌هایی بازدید کردیم که به اعتقاد ما بسیار خوب مدیریت می‌شوند و در صنایع مختلف فعالیت می‌کنند. پس از مطالعه بازار ایران متوجه شدم که سرمایه‌گذاری در ایران تنها در بخش نفت و گاز خلاصه نمی‌شود بلکه بخش‌های کشاورزی، معدن و تولیدی نیز محرک‌های اصلی رشد هستند. ما علاقه داریم تا در بخش‌هایی مانند مخابرات، مواد غذایی و موسسات مالی و بانکی فعالیت کنیم.
بخش بانکی ایران می‌تواند از فرصت به‌دست آمده نهایت استفاده را ببرد چراکه نیاز ایران به سرمایه بیشتر خواهد شد و این بخش از لغو تحریم‌ها منتفع خواهد شد. همچنین ما انتظار داریم تا در بخش نفت و گاز سرمایه‌گذاری دوباره صورت گیرد و با جان گرفتن این بخش، ثروت به اقتصاد داخلی بازگردد و کشورهای همسایه ایران نیز از نفت و گاز ایران استفاده کنند. همچنین این سرمایه‌گذاری‌ها بیشتر باید روی زیر ساخت‌ها و پروژه‌های مختلف باشد تا ایران بتواند وابستگی خود را به نفت کم کند.
با نگاهی به بازارهای نوظهور در می‌یابیم که بازار سهام در ایران جذاب به نظر می‌رسد. علاوه بر آن به نظر می‌رسد که برخی از شرکت‌های چندملیتی در زمینه محصولات مصرفی دوست دارند در ایران فعالیت‌های خود را گسترش دهند. همچنین، احساس می‌کنم که افق اقتصادی ایران درحال تغییر است. ایران تلاش کرده تا سرمایه‌گذاران را به بازار این کشور جذب کند. بازار سهام ایران دست به بهبود زیرساخت‌های خود زده است و مدیران این حوزه می‌کوشند این بازار را مطابق با استاندارد‌های بین‌المللی اداره کنند.
این اقدامات خوبی است اما همچنان راه بسیار دارد تا سرمایه‌گذاران را به خود جذب کند. از موانع موجود بر سر راه سرمایه‌گذاری می‌توان گفت که نبود شفافیت یکی از مشکلات است. مسائل دیگر، فساد و دولتی بودن بیشتر شرکت‌های ثبت شده است حال آنکه ایران باید به سمت خصوصی‌سازی پیش برود.ما بر این باور هستیم که لغو تحریم‌ها باعث می‌شود تا نرخ رشد اقتصادی ایران افزایش یابد و سرمایه خارجی بیشتری را به خود جذب کند و همچنین بانک‌ها و موسسات مالی از انزوا خارج خواهند شد. ایران با جمعیت جوان و تحصیلکرده خود پتانسیل رشد بالاتر را دارد و در صورت لغو تحریم‌ها، با ورود سرمایه‌های جدید چنین انتظار می‌رود که اشتغال و مصرف افزایش یابد چراکه سرمایه‌گذاری جدید به نیروی کار نیاز دارد و نیروی کار درآمد بیشتری برای مصرف دراختیار دارد. پاکستان، امارات متحده، عمان و بقیه کشورهای منطقه که با ایران روابط تجاری قوی دارند، می‌توانند از این فرصت استفاده کنند.
در میان کشورهای همسایه، ایران با امارات رابطه‌ای خوب دارد و بین تهران و دوبی روابط تجاری برقرار است. فاصله این دو شهر با هواپیما دو ساعت است و چند مدرسه و دانشگاه ایرانی در دبی وجود دارد. در دبی 7 هزار شرکت ثبت شده ایرانی در زمینه‌های مختلف وجود دارد. از نظر ما، هر چند ریسک‌هایی که وجود دارد، اما آینده اقتصادی ایران روشن‌تر از قبل است. در حقیقت بازگشت ایران به جامعه جهانی و لغو کامل تحریم‌های این کشور احتمالا فرآیندی چند ساله است اما به‌عنوان یک سرمایه‌گذار در بلندمدت خوش‌بین هستم که این فرصت می‌تواند رشد را به ایران و منطقه در سال‌های آتی هدیه کند.